Στις 5 Μαρτίου 1940, ο Στάλιν δίνει τη διαταγή για την εκτέλεση 22.000 Πολωνών αξιωματικών, αστυνομικών, διανοούμενων, πολιτικών κρατουμένων και αιχμαλώτων πολέμου. Το έγκλημα έγινε στο δάσος του Κατίν κοντά στην πόλη Σμολένσκ της Δυτικής Ρωσίας. Στην ιστορία έμεινε ως «η σφαγή του Κατίν», ένα από τα δέκα μεγαλύτερα εγκλήματα στην ιστορία της ανθρωπότητας.
Το 1990, επί προεδρίας Μιχαήλ Γκορμπατσόφ, η Ρωσία έδωσε στη δημοσιότητα όλα τα έγγραφα που αποδείκνυαν με αδιάσειστα στοιχεία ότι οι Σοβιετικοί είχαν την ευθύνη για τη σφαγή στο Κατίν.
Τον Απρίλιο του 1943 ανακαλύφθηκε από Γερμανούς στρατιώτες ένας ομαδικός τάφος Πολωνών αξιωματικών, κοντά στο χωριό Κατίν της Ρωσίας, με τα θύματα να ξεπερνούν τις 4.000. Ήταν η πρώτη δημόσια αναφορά στη σφαγή του Κατίν, η οποία είχε συνολικά περισσότερα από 20.000 θύματα. Με ανακοίνωσή της, η κυβέρνηση των Ναζί υπέδειξε τους Ρώσους ως υπαίτιους για την ομαδική θανάτωση των Πολωνών και τη χαρακτήρισε σοβιετικό έγκλημα πολέμου. Μάλιστα η ευθύνη αποδόθηκε προσωπικά στον Στάλιν, καθώς οι Γερμανοί υποστήριξαν ότι αυτός διέταξε το μακελειό. Οι Σοβιετικοί αρνήθηκαν τις κατηγορίες και έριξαν την ευθύνη στους Γερμανούς.
Λίγα λόγια για την κατεχόμενη Πολωνία
Γερμανοί και Σοβιετικοί είχαν υπογράψει συμφωνία το 1939 με την οποία εισέβαλαν στην Πολωνία, τη χώρισαν στα δύο και την κατέλαβαν. Χιλιάδες Πολωνοί κατέληξαν αιχμάλωτοι είτε των Ναζί είτε των Σοβιετικών. Το καλοκαίρι του 1941 όμως, η Γερμανία εισέβαλε στα εδάφη της Πολωνίας, που κατείχε η Σοβιετική Ένωση και τα κατέλαβε. Με την ανακάλυψη των ομαδικών τάφων το 1943, οι Γερμανοί χρησιμοποίησαν τη σφαγή του Κατίν για να προπαγανδίσουν εναντίον της Σοβιετικής Ένωσης. Φυσικά απέκρυψαν ότι οι Ναζί θεωρούσαν τους Πολωνούς κατώτερα όντα, προορισμένα για υπηρέτες της άριας φυλής. Πάντως οι Πολωνοί αντιμετώπιζαν τους Ρώσους εχθρικά, καθώς στο παρελθόν είχαν επέμβει αρκετές φορές στην πολιτική της χώρας τους. Οι Σοβιετικοί από τη μεριά τους ήθελαν την Πολωνία στη σφαίρα επιρροής τους και έβλεπαν τους Πολωνούς αξιωματικούς που προέρχονταν από την αριστοκρατία, με ταξικό μίσος. Η έχθρα εξυπηρετούσε τους ισχυρισμούς των Γερμανών ότι πίσω από τη σφαγή του Κατίν βρίσκονταν οι Σοβιετικοί και ο ίδιος ο Στάλιν. Οι εκπρόσωποι των Ναζί συγκρότησαν ειδική επιτροπή για να μελετήσει τα πτώματα και να επιβεβαιώσει τους ισχυρισμούς τους.
Η σφαγή
Η απόφαση για την σφαγή των Πολωνών αιχμαλώτων λήφθηκε στις 5 Μαρτίου του 1940, όπως μαρτυρά έγγραφο που εστάλη στον Στάλιν από τον Μπέρια, που ήταν ο επικεφαλής της μυστικής αστυνομίας της Ρωσίας, ΝΚVD. Οι μελλοθάνατοι οδηγούνταν στους τόπους εκτελέσεων με τρένο. Τα μέλη της NKVD έλεγαν ψέμματα στους αιχμαλώτους ότι θα τους άφηναν ελεύθερους να επιστρέψουν στα σπίτια τους. Ήταν ένα τρικ για να αποφύγουν τις εντάσεις. Όταν το τρένο έφτανε οι Πολωνοί φιμώνονταν με πριονίδια και οδηγούνταν δεμένοι με τα χέρια στην πλάτη, στον τόπο της εκτέλεσης. Αυτόπτης μάρτυρας του στρατοπέδου συγκέντρωσης Οστασκόφ, υποστήριξε ότι οι μελλοθάνατοι χωρίζονταν σε ομάδες των 250 ατόμων και εκτελούνταν από 30 μέλη της μυστικής σοβιετικής υπηρεσίας, κατά τη διάρκεια της νύχτας.
Οι Σοβιετικοί παραδέχτηκαν τη σφαγή 50 χρόνια μετά
Από τη στιγμή που ήρθαν στο φως οι ομαδικοί τάφοι των Πολωνών αξιωματικών, Γερμανία και Σοβιετική Ένωση αντάλλασσαν συνεχώς κατηγορίες μεταξύ τους. Μέχρι το τέλος της δεκαετίας του ’80 οι Σοβιετικοί αρνούνταν τη συμμετοχή τους στη σφαγή του Κατίν. Το 1992 αποκαλύφθηκε από Ρώσους, επίσημο έγγραφο με την υπογραφή του Στάλιν για τη σφαγή του Κατίν. Το 1989 ωστόσο, ερευνητές από τη Ρωσία απέδειξαν ότι πραγματικά ο Στάλιν είχε δώσει την εντολή για την ομαδική θανάτωση των Πολωνών. Έτσι ένα χρόνο μετά, ο Μιχαήλ Γκορμπατσόφ παραδέχτηκε ότι υπεύθυνη για τη σφαγή ήταν η NKVD και εξέφρασε τη «βαθιά συγγνώμη» της Ρωσίας. Το 1992 ο Μπορίς Γέλτσιν εμφάνισε στον Πολωνό ομόλογό του επίσημα αποδεικτικά στοιχεία για την ενοχή της Ρωσίας ως προς τη σφαγή του Κατίν. Τα έγγραφα ήταν : Ένα κείμενο του Μπέρια στο οποίο πρότεινε την εκτέλεση 25.700 Πολωνών και φέρει υπογραφή και του Ιωσήφ Στάλιν, ένα απόσπασμα από τη διαταγή του Πολιτικού Γραφείου για την εκτέλεση και ένα σημείωμα του επικεφαλής της KGB, Σελέπιν, προς τον Νικίτα Χρουστσόφ, σχετικά με την εκτέλεση 21.857 Πολωνών και την ανάγκη καταστροφής των σχετικών εγγράφων. Παρά την αποδοχή των κατηγοριών από πλευράς Ρωσίας και παρά τα περισσότερα από 20.000 θύματα, η σφαγή του Κατίν δε συγκαταλέγεται στα εγκλήματα πολέμου και τις γενοκτονίες.
Διάβασε επίσης: 10 άνθρωποι που έσωζαν Εβραίους κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο (part 1)